Λιμνη Πικρολιμνη-Ξηλοκερατεα

Κωδικός Natura 2000: GR1230005

Έκταση: 1717,78 ha

Προστασία: ΖΕΠ

Η Πικρολίμνη με το πηλοθεραπευτήριο

Η Πικρολίμνη είναι η μοναδική στην Ελλάδα μη παράκτια λίμνη  με αλμυρό νερό και βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς. Το νερό της λίμνης έχει υψηλή αλατότητα, περίπου τρεις φορές υψηλότερη από τη αλατότητα της Νέκρας Θάλασσας! Η αλατότητα των νερών οφείλεται στην παρουσία ηφαιστειακών ιζημάτων στην περιοχή και στην μεγάλης κλίμακας εξάτμιση που έλαβε χώρα και την Νεογενή εποχή.

Η λίμνη είναι αβαθής με μέσο βάθος το 1 μέτρο, ενώ στεγνώνει εντελώς την καλοκαιρινή περίοδο, σχηματίζοντας λιμναίους εβαπορίτες, έναν τύπο ιζηματογενούς ορυκτού, αφού ο  πυθμένας της αποτελείται από πηλό με θειούχες ενώσεις και νιτρικά άλατα. Λόγω των πετρωμάτων, έχει ιαματικές και καλλυντικές ιδιότητες και υπάρχουν πηγές μεταλλικού νερού.

Εξαιτίας της αλατότητας, το μόνο είδος βλάστησης που ευδοκιμεί στη λίμνη είναι τα άλγη, ενώ περιμετρικά της υπάρχουν καλαμώνες, καθώς και αλόφυτα. Ανάλογα με τη στάθμη της λίμνης και την ετήσια βροχόπτωση, εμφανίζονται είδη υφάλμυρων βάλτων (Sacropoterium sp.) και βούρλα (Juncus sp.).

Περιμετρικά της λίμνης υπάρχει ενδιαφέρουσα αλοφυτική βλάστηση που ωστόσο διαφοροποιείται ως προς τη δομή της από αυτή που απαντά στην παράκτια ζώνη, πιθανόν λόγω του ότι η αλατότητα σε εσωτερικές λίμνες με αλμυρό νερό διαφέρει από αυτή του νερού της θάλασσας. Το αλόφυτο που συναντάμε κυρίως είναι το είδος Puccinela convolute.

Η περιοχή γύρω από την λίμνη περιλαμβάνει εκτεταμένες γεωργικές καλλιέργειες.

Πανίδα

Η περιοχή της Πικρολίμνης και η ευρύτερη περιοχή της Ξυλοκερατέας αποτελούν Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά, καθώς είναι ένας σημαντικός βιότοπος για την αναπαραγωγή, το πέρασμα και τη διαχείμαση υδρόβιων πουλιών, καθώς και αρπακτικών. Το είδος χαρακτηρισμού της περιοχής είναι το κιρκινέζι, το οποίο τρέφεται στη γύρω από την περιοχή καλλιεργήσιμη γη.

Συνολικά, έχουν καταγραφεί στην περιοχή 59 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων η πετροτουρλίδα, η αετογερακίνα, ο λιβαδόκιρκος, το σφυριχτάρι, ο αργυροπελεκάνος, ο καλαμοκανάς, η σαρσέλα, η βαρβάρα και η πρασινοκέφαλη πάπια, το νεροχελίδονο και η αβοκέτα.

Επίσης, πολλά είδη ερπετών και αμφιβίων συναντώνται στα λιβάδια και τα έλη γύρω από τη λίμνη, καθώς και ένας σημαντικός αριθμός θηλαστικών (αλεπού, νυφίτσα, λαγός, ασβός).

Το πολύτιμο Χαλαστραίον νίτρο

Από την Πικρολίμνη εικάζεται ότι προερχόταν το φημισμένο στην αρχαιότητα «Χαλαστραίον νίτρο», ένα φυσικό προϊόν (ανθρακικό άλας του νατρίου), γνωστό σήμερα με την ονομασία «νάτρον» (σόδα), το οποίο αποτελούσε ένα από τα βασικά συστατικά για την παραγωγή γυαλιού και διαφόρων απολυμαντικών-απορρυπαντικών ουσιών. Πρόκειται για τους λεπτούς λευκούς κρυστάλλους που σχηματίζονται στην επιφάνεια της λίμνης με την εξάτμιση του νερού το καλοκαίρι. Το συγκεκριμένο υλικό ήταν όχι μόνο φημισμένο, αλλά και σπάνιο, ως βασικό υλικό για ποικίλες χρήσεις (φαρμακευτική, γναφευτική, υαλουργία).

Ο χαρακτηρισμός αυτής της πρώτης ύλης με το επίθετο «χαλαστραίον» μαρτυρεί την πολύ στενή, αποκλειστική θα λέγαμε, σχέση της λίμνης με την αρχαία Χαλάστρα, ένα είδος «ονομασίας προέλευσης» με τη σημερινή έννοια. Με βάση τις συγκεκριμένες ανακαλύψεις, οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να χωροθετήσουν την αρχαία Χαλάστρα, μία σημαντική πόλη της αρχαιότητας, η ακριβής θέση της οποίας δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη.

 

 

Βιβλιογραφία

  • Γ. Δημόπουλος, Χ. Μυριούνης,  Χ. Μάττας, 2008, Συμβολή στη Διερεύνηση των Μηχανισμών Γένεσης  της Αλμυρότητας των Νερών της Πικρολίμνης, Κεντρική Μακεδονία
  • Κουσουρής Θ., 2014, Λίμνες στην Ελλάδα: Λιμνών καταγραφές και μαρτυρίες.
  • Σ. ΝΤΑΦΗΣ, ΕΥΑ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΑΔΟΥ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ. ΜΠΑΜΠΑΛΩΝΑΣ, Ο. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΘΑΛΕΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ και ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΣΙΑΟΥΣΗ, 1997, Οδηγία 92/43/ΕΟΚ ΤΟ ΕΡΓΟ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΔΙΚΤΥΟ ΦΥΣΗ 2000
  • Ειδική Γραμματεία Υδάτων, 2013, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Υδατικό Διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας (GR10)
  • Μανακίδου Ε., Η αρχαία Χαλάστρα και η περιοχή της
  • https://www.naturagraeca.com/ws/129,191,171,1,1,%CE%A0%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B7
  • http://votaniki.gr/prostasia/diktio-natura-2000/limni-pikrolimni-xilokeratea-gr1230004/

 

 

 

 

Εκτύπωση άρθρου