Θηλαστικα

Στην ευρύτερη προστατευόμενη περιοχή έχουν καταγραφεί 40 είδη θηλαστικών. Σε αυτά περιλαμβάνονται εντομοφάγα είδη όπως τα χειρόπτερα (νυχτερίδες), η μυγαλίδα και ο σκαντζόχοιρος, τρωκτικά όπως ο λαγόγυρος Spermophillus citellus και ο δεντρομυωξός Dryomys nitedula, αρουραίοι και ποντικοί, ενώ στην περιοχή απαντούν και μεγαλύτερα θηλαστικά όπως η βίδρα Lutra lutra, ο λύκος Canis lupus, το τσακάλι Canis aureus, η αγριόγατα Felis sylvestris, ο ασβός Meles meles και η αλεπού Vulpes vulpes.

Τα χειρόπτερα, είναι ζώα εντομοφάγα με μεγάλη κινητικότητα που πετάνε σε μεγάλες αποστάσεις για να τραφούν και αλλάζουν καταφύγια σε μεγάλη ακτίνα από εποχή σε εποχή, ακόμα και από εβδομάδα σε εβδομάδα. Αν σκεφτούμε ότι μια μόνο νυχτερίδα μπορεί να καταναλώσει πολλές εκατοντάδες κουνούπια μέσα σε μια ώρα, καταλαβαίνουμε τον ανεκτίμητο ρόλο τους στον έλεγχο της εξάπλωσης επιδημιών και ασθενειών. Για να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα οι νυχτερίδες του Εθνικού Πάρκου αν δεν μεταναστεύουν, πέφτουν σε χειμέρια νάρκη ή σε ελεγχόμενη υποθερμία και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όπως και κατά την αναπαραγωγική περίοδο, όπως όλα τα πλάσματα άλλωστε, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες οπότε πρέπει να αποφεύγεται η ενόχλησή τους. Στο Εθνικό Πάρκο εκπροσωπούνται από 15 είδη και οι σημαντικότερες αποικίες ή ολιγάριθμες ομάδες τους έχουν εντοπιστεί σε ανθρώπινα κτίσματα (παλιά εγκαταλελειμμένα πολυβολεία και κτήρια, γέφυρες κ.α.). Και τα 15 είδη βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας. Πιθανές απειλές για τα χειρόπτερα είναι η χρήση των αγροχημικών, η ρύπανση του νερού και η όχληση στα μέρη που χρησιμοποιούν ως καταφύγια.

Η βίδρα είναι ένα, κατά κύριο λόγο, νυκτόβιο είδος το οποίο τρέφεται κυρίως με ψάρια και υδρόβια ασπόνδυλα όπως τα καβούρια. Κολυμπάει ήρεμα σε ποτάμια και κανάλια με πυκνή υδροχαρή βλάστηση έτσι ώστε να μη διακρίνεται εύκολα. Οι πληθυσμοί του είδους στην ελληνική επικράτεια είναι πολύ σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη έχουν υποστεί μεγάλη μείωση. Στην περιοχή του Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα η παρουσία της βίδρας απειλείται κυρίως από την καταστροφή της παρόχθιας βλάστησης των ποταμών, την ευρύτατη χρήση φυτοφαρμάκων τα οποία συσσωρεύονται στους ιστούς των ψαριών, αλλά και τις συγκρούσεις με αυτοκίνητα.

Lutra_Lutra_Bernard Landcraft_wikimedia commons

Βίδρα Lutra lutra Bernard Landcraft, wikimedia commons

Ο λαγόγυρος κατοικεί σε αγρούς, ανοικτές πεδιάδες με χαμηλή βλάστηση και πρανή δρόμων. Είναι ένα είδος «εδαφοσκίουρου» που δημιουργεί στοές στο έδαφος, όπου παραμένει σε χειμερία νάρκη έως και επτά μήνες τον χρόνο. Είναι είδος ενδημικό της κεντρικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης, χαρακτηρισμένο ως «τρωτό» (vulnerable) από την IUCN. Η παρουσία του εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στη μείωση των κατάλληλων ενδιαιτημάτων λόγω αλλαγής των χρήσεων γης, εγκατάλειψης των παραδοσιακών πρακτικών γεωργίας και κτηνοτροφίας, αλλά και πιθανές εγγενείς διακυμάνσεις των πληθυσμών του.

Λαγόγυρος_Τάσος Μπούνας

Λαγόγυρος Τάσος Μπούνας

Ο δενδρομυωξός είναι είδος που απαντά σε δάση φυλλοβόλων (π.χ. οξιάς και βελανιδιάς), αλλά και μικτά δάση κωνοφόρων και φυλλοβόλων, σε θαμνώνες και στην πυκνή βλάστηση στις όχθες ποταμών σε ανοιχτά ενδιαιτήματα. Είναι νυκτόβιο και φτιάχνει τη φωλιά του σε κοιλότητες δέντρων, ανάμεσα στα κλαδιά ή και σε σχισμές βράχων. Είναι κυρίως φυτοφάγος, τρέφεται με καρπούς, φρούτα, ρίζες, αλλά επίσης και έντομα ή/και τις προνύμφες τους. Τους χειμερινούς μήνες πέφτει σε χειμερία νάρκη ανάλογα με τη διάρκεια και τη δριμύτητα του χειμώνα σε κάθε περιοχή. Το είδος απαντά κυρίως στο βόρειο ημιορεινό τμήμα της περιοχής ευθύνης του Φ.Δ. όπου υπάρχουν δρυοδάση με υποόροφο από κέδρους. Κύρια απειλή  για το  είδος είναι η καταστροφή των παρόχθιων δασών. Περιλαμβάνεται στο Παράρτημα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και επειδή στην Ελλάδα θεωρείται σχετικά σπάνιο είδος, η διατήρηση των ενδιαιτημάτων τροφοληψίας και αναπαραγωγής του κρίνεται απαραίτητη.

Ο λύκος ζει σε ανοικτές περιοχές με μικρή φυτοκάλυψη, προσαρμόζεται όμως σχετικά εύκολα σε διάφορους τύπους χερσαίων οικοσυστημάτων. Στην προστατευόμενη περιοχή έχουν καταγραφεί κάποιες ολιγομελείς ομάδες οι οποίες κινούνται κατά μήκος των ποταμών, «καθαρίζοντας» τους βοσκότοπους από τα νεκρά ζώα.

λύκος_ Παναγιώτης Ευσταθιάδης

Λύκος στην περιοχή του Φράγματος Έλλης Παναγιώτης Ευσταθιάδης

Το τσακάλι είναι πια ένα από τα σπανιότερα μεγάλα θηλαστικά της χώρας μας. Παρότι θεωρήθηκε ότι είχε εξαφανιστεί από την προστατευόμενη περιοχή Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα πρόσφατα στοιχεία έδειξαν ότι ίσως υπάρχουν ακόμη σε μικρούς αριθμούς άτομα τα οποία όμως είναι δύσκολο να καταγραφούν –ηχητικά-, πιθανόν λόγω της κυριαρχικής φύσης του λύκου που τα εξαναγκάζει σε… σιωπή! Είναι ένα κοινωνικό είδος, που κινείται κυρίως το σούρουπο και τη νύχτα και τρέφεται ευκαιριακά με μικρά θηλαστικά, φρούτα και ρίζες αλλά και με σκουπίδια.

Η αγριόγατα, παρούσα σε όλη την έκταση της προστατευόμενης περιοχής, εντοπίζεται κυρίως κοντά σε εκτάσεις με πυκνή φυσική βλάστηση, όπως το παραποτάμιο δάσος, οι ζώνες ανάμεσα στα αναχώματα και τα ποτάμια, οι θάμνοι γύρω από τεχνητά κανάλια, οι φυτοφράχτες κλπ. Η διατροφή της αποτελείται κατά 80% από μικρά θηλαστικά (ποντίκια, αρουραίους, κλπ.) και μόνο περιστασιακά κυνηγάει άλλα ζώα όπως λαγούς, πουλιά, σαύρες, βατράχια και έντομα. Ανάλογα με την επάρκεια της τροφής το μέγεθος της περιοχής επικράτειάς της αυξομειώνεται (από 2-3τ.χλμ έως 9τ.χλμ). Η αγριόγατα δε μπορεί να εξημερωθεί, ούτε να συνηθίσει την ανθρώπινη παρουσία, πάντα κρατάει απόσταση ασφαλείας από τον άνθρωπο. Η πυκνότητα του πληθυσμού του είδους στο Εθνικό Πάρκο είναι άγνωστη. Η κυριότερη απειλή για την αγριόγατα είναι ο γενετικός εκφυλισμός και ο υβριδισμός με την κατοικίδια γάτα. Δευτερεύουσα απειλή είναι η εντατικοποίηση των καλλιεργειών. Προστατεύεται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παρ.IV) για τους οικοτόπους και τα είδη.

Στην περιοχή υπάρχει επίσης ο μυοκάστορας Myocastor coypus –είδος ξενικό και εισβλητικό-που, όπως σε πολλές χώρες της Ευρώπης, εισήχθη πριν περίπου εξήντα χρόνια από τη Λατινική Αμερική για τη γούνα του. Ωστόσο, ορισμένα άτομα ξέφυγαν από τα εκτροφεία και κατόρθωσαν να εγκατασταθούν με επιτυχία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι ένα μεγάλο υδρόβιο τρωκτικό που τρέφεται κυρίως με καλάμια και άλλα φυτά και ζει σε κανάλια, ποτάμια, μικρές λίμνες, έλη κλπ.

Μυοκάστορας_Αγοραστός Παπατσάνης

Μυοκάστορας Αγοραστός Παπατσάνης

Εκτύπωση άρθρου